Van willen naar doen binnen groepen
Op 13 maart 1964 vond nabij Queens de veelbesproken moord op Kitty Genovese plaats. De Amerikaanse kwam die avond thuis en parkeerde op een parkeerplaats die tussen appartementencomplexen lag. Toen zij uitstapte, werd zij bruut aangevallen door een man met een mes. Ze schreeuwde het uit en werd op het moment van het misdrijf door een groot aantal omstanders gehoord of gezien. In vele appartementen gingen de lichten aan en op verschillende plaatsen hingen mensen zelfs uit het raam. Opmerkelijk hierbij was dat deze getuigen echter niet ingrepen of de politie belden. Uiteindelijk is er slechts één getuige geweest die naar beneden geroepen heeft. De politie werd pas na drie kwartier gebeld door een omstander. Kitty was toen inmiddels al overleden.
Waarom is er niet (eerder) ingegrepen? Angst lijkt in bovenstaand verhaal geen reden te zijn. De getuigen zaten namelijk veilig in hun appartement. Ze zouden zichzelf dan ook niet in gevaar hebben gebracht met een belletje naar de politie. Hoe kan het dan dat mensen het misdrijf hebben waargenomen, maar niets hebben gedaan?
Volgens psychologen heeft dit alles te maken met het bystander effect. Hier is sprake van als een aantal mensen toekijkt bij een noodsituatie zonder actie te ondernemen. Hierbij geldt: Hoe groter de groep omstanders, des te kleiner de kans dat iemand iets doet. Ter illustratie van het bystander effect:
Er zal toch wel iemand anders zijn die iets doet?
Een verklaring voor het bystander effect is de verdeling van verantwoordelijkheid die in een situatie met anderen wordt ervaren. Doordat de verantwoordelijkheid om iemand te helpen niet meer bij één persoon ligt, voelt men zich ook minder verplicht om iets te doen. Als iedereen echter denkt dat iemand anders wel te hulp zal schieten, gebeurt er natuurlijk ook weinig.
Het is niet nodig om in te grijpen als anderen dat ook niet doen
Mensen zijn groepsdieren en daar is ook gelijk een tweede verklaring te vinden voor het bystander effect. Doordat mensen er graag bij willen horen, passen zij hun gedrag aan afhankelijk van wat de groep doet.
Hierbij kan het woord ‘groep’ in de breedste zin van het woord worden gezien en zijn mensen automatisch onderdeel van verschillende groepen. Zo kunnen mensen zich bijvoorbeeld conformeren aan mensen van dezelfde afkomst, van hetzelfde bedrijf of met mensen die met dezelfde activiteit bezig zijn. Wanneer mensen zien dat niemand van hun groep hulp biedt, zullen zij dat van nature ook niet snel doen. Als er echter één schaap over de dam is…
Wat doen we hiermee in de praktijk?
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, betekent de aanwezigheid van anderen dus niet automatisch dat je geholpen wordt wanneer er iets gebeurt. Hoe kun je er dan voor zorgen dat je er in een noodsituatie niet alleen voor staat? Dit is gemakkelijker dan gedacht. Door simpelweg iemand verantwoordelijk te maken, zal er namelijk anders worden gereageerd. Dit kan gedaan worden door gericht iemand aan te spreken. In plaats van te vragen: ‘Kan iemand me helpen?’, kan dan ook beter worden gekozen om iemand bij de naam aan te spreken en vervolgens om hulp te vragen. Wanneer de situatie zich voordoet in een omgeving zonder bekenden, voldoet een verzoek als ‘Mevrouw met de rode muts, kunt u me even helpen?’ ook.
Hoe pas jij het voorkomen van het bystander effect toe in je dagelijkse werk?
december 5, 2016
